Waarom kleine corporaties slechter functioneren, maar beter presteren dan grote corporaties

Kleine corporaties functioneren slechter dan grote corporaties, maar ze presteren juist beter.

De vraag is: hoe kan dat?

De Stichting Visitatie Woningcorporaties Nederland (SVWN) deed eind 2020 een analyse van visitatierapporten opgesteld tussen 2011 en 2019. Daaruit bleek dat kleine corporaties gemiddeld slechter scoren op governance-aspecten, maar tegelijkertijd beter maatschappelijk presteren.

Vanuit De Corporatiestrateeg zie ik een vergelijkbare discrepantie in de resultaten van ons jaarlijkse onderzoek naar portefeuille- en asset management.

De Corporatiestrateeg kijkt sinds 2017 naar het presteren van corporaties op het gebied van portefeuille- en asset management. Kleine corporaties scoren daarbij minder goed op de randvoorwaardelijke zaken: heb je de goede software? Heb je de processen goed ingericht? Weet iedereen wat hij moet doen? Heb je voldoende capaciteit vrijgemaakt?

Tegelijkertijd kennen kleine corporaties hun werkgebied beter en hebben ze vaker actueel beleid geformuleerd op de opgave die zij in hun werkgebied zien.

Anders omgaan met governance bij kleine corporaties

Zouden we in het geval van kleine corporaties niet op een hele andere manier naar governance moeten kijken? In visitatiemethodieken wordt dat tot op zekere hoogte al gedaan, en wordt er rekening gehouden met de schaal. Maar het blijft een afgeleide van wat er verwacht wordt van grote corporaties.

Governance is voor ten minste drie zaken van belang. In welke mate het van belang is, verschilt tussen kleine en grote corporaties.

Transparantie

Ten eerste is governance belangrijk voor de transparantie. Dat geldt vooral voor grote organisaties. Deze hebben van zichzelf vaak de neiging om minder transparant te zijn. 

Bij een grote organisatie zijn er op kantoor nu eenmaal méér ruimtes waar je iets kunt verstoppen of kwijtraken.

Veel governancecodes zijn dan ook ontstaan vanuit een behoefte aan meer transparantie. Dat helpt bij veel grote organisaties. Voor kleine organisaties brengt het vaker alleen maar extra gedoe met zich mee. Het heeft weinig zin om iets wat al transparant is, nog een keer op een andere manier transparant te maken.

Legitimiteit waarborgen

Governance is ook belangrijk voor de legitimiteit van de corporatie. Hierbij wordt namelijk ook geregeld hoe je omgaat met externe belanghebbenden. Hoe betrek je bijvoorbeeld de gemeente en huurdersorganisatie bij het beleid van de corporatie.

Het is zowel voor grote en kleine corporaties van belang dat de legitimiteit gewaarborgd is. Goede governance kan daar een bijdrage aan leveren.

Continuïteit van de organisatie

Uit onderzoek blijkt dat kleine MKB-bedrijven continuïteit als een belangrijke reden zien om te werken aan goede governance.

Ook voor kleine corporaties is dat een grote meerwaarde van goede governance. 

Bijvoorbeeld: met een Raad van Commissarissen die goed op de hoogte is van de belangrijke thema’s en de organisatie goed kan doorgronden, blijft de strategische kennis ook geborgd bij vertrek van de bestuurder.

Ook met andere onderdelen van de governancestructuur zorg je ervoor dat belangrijke kennis niet belegd is bij slechts één persoon. Als er iemand vertrekt, valt er zo een veel minder groot gat dan wanneer je die governancestructuur niet zou hebben.

Dat is voor kleine corporaties een veel relevanter voordeel van goede governance dan voor grotere corporaties.

De vraag is nu: moet je bij het beoordelen van de governance van kleine corporaties niet veel meer oog hebben voor onderdelen van goede governance die bijdragen aan de continuïteit van de organisatie? En wellicht wat minder voor andere onderdelen?

Anders kijken naar governance van kleine corporaties

Zoals eerder gezegd zijn governancestructuren vaak in de eerste plaats opgezet om de transparantie van organisaties te versterken. 

Voor kleine organisaties is governance echter vooral nuttig om de continuïteit te borgen. 

Dat levert de vraag op of je – specifiek voor kleine corporaties – niet op een hele andere manier naar de governance moet kijken. Wat zou je voor kleine organisaties juist uit de governance willen halen, omdat het weinig bijdraagt aan de organisatie? En wat wil je juist in de governance stoppen om ervoor te zorgen dat de continuïteit beter geborgd blijft?