Eén van de belangrijke dingen die een succesvolle beleidsmedewerker onderscheidt van een normale beleidsmedewerker is de fase van de agendavorming. Wat je als succesvol beleidsmedewerker wil, is je opstellen als beleidsondernemer of policyentrepreneur.
Als beleidsondernemer duw en trek je actief aan de verschillende stromen in het stromenmodel, om ze bij elkaar te krijgen. Zo creëer je kansen om jouw beleidsideeën op de agenda te krijgen. Maar hoe kun je dat doen?
Lees ook het eboek 17 schrijftips voor leesbaar en overtuigend beleid.
Breng voorstellen op het juiste moment
Timing is belangrijk. Zorg dat je goede ideeën hebt klaarliggen voor het het moment dat er ineens een kans is om deze in te brengen bij de politiek of bij jouw leidinggevende. Dit doe je uiteraard niet in de vorm van volledige beleidsnotities, maar zorg ervoor dat je voor jezelf een aantal ideeën op een rij hebt die je nog een keer wil inbrengen op het moment dat de tijd daar rijp voor is.
Creëer het juiste moment
Hoe kun je er als beleidsmedewerker voor zorgen dat de tijd rijp wordt voor jouw voorstellen? Dit kun je doen aan de hand van het stromenmodel van Kingdon. Hij stelt dat je beleid alleen op de agenda kunt krijgen als er een beleidsraam is.
De drie stromen van de problemenstroom, oplossingenstroom en de politieke stroom, moeten bij elkaar komen. Alleen dan heb je een kans om iets op de agenda te zetten.
Als beleidsmaker heb je altijd te maken met mensen die over jouw beleid gaan beslissen, het bestuur, de wethouder of minister, de gedeputeerde of de directeur bestuurder. Wanneer je inspeelt op deze beslissers en de verschillende stromen, kun je jouw beleid op de agenda krijgen.
Benadruk de problemen
Problemen die al bestaan worden niet altijd door iedereen erkend of gezien, wat betekent dat je deze continue onder de aandacht moet blijven brengen. Wanneer je over de problemen van de beslissers nadenkt, vanuit hun perspectief, krijg je een goed beeld van waaruit de problemenstroom bestaat. En nog belangrijker, wat ook echt als probleem wordt ervaren door die mensen die beslissen. Wat daarbij kan helpen is dat je aansluit bij het discours wat, in de politiek maar ook breder in de maatschappij, gesproken wordt.
Een voorbeeld: als jouw beleid gericht is op het nemen van maatregelen in achterstandswijken, kun je dat framen in termen van sociaaleconomische dynamiek, maar je kunt het ook framen in termen van veiligheid. Hoe je dit beschrijft hangt natuurlijk af van wat jij denkt dat het beste gaat landen in de politiek en breder in de maatschappij.
Lees ook het eboek 17 schrijftips voor leesbaar en overtuigend beleid.
Oplossingen: Innoveren
Vervolgens heb je zelf ideeën over wat het beleid zou moeten worden, bijvoorbeeld vanuit je vakkennis.
Wat hierbij een valkuil is, is om dat idee steeds overal neer te leggen zonder gerichte argumentatie. Probeer, wanneer je je focust op de oplossingenstroom, vooral te kijken naar wat allemaal de voordelen zijn van de oplossingen die je wil aandragen.
Wanneer je bijvoorbeeld als beleidsmedewerker Verkeer een brug wilt aanleggen omdat je denkt dat deze files vermindert, dan kun je ook onderzoeken of er meer positieve effecten zijn. Misschien levert de brug en de vermindering van files ook wat op voor de verkeersveiligheid, of voor de gezondheid door vermindering van fijnstof.
Heb je alle positieve kanten van jouw oplossing beschreven? Dan kun je jouw beleidsmaatregel op verschillende manieren inbrengen.
Bij een wethouder die belang hecht aan het reduceren van fijnstof benadruk je vooral de winst voor de gezondheid die jouw beleidsmaatregel oplevert. Tegen bijvoorbeeld een wethouder van de VVD kun je juist de nadruk leggen op de voordelen voor winkeliers en andere ondernemers. Wellicht zorgt de in het voorbeeld genoemde brug wel voor een betere bereikbaarheid van winkelcentra.
Probeer daarnaast om in de oplossingensfeer te innoveren. Dit betekent dat je verder gaat dan de standaardoplossingen die al bij iedereen bekend zijn. Hiermee kun je jouw beleidsthema onder de aandacht brengen en nieuwe steun krijgen voor jouw oplossingen.
Een voorbeeld hiervan is het introduceren van een nieuw revolutionair vervoersmiddel wanneer je bereikbaarheid van Groningen op de agenda wilt zetten.
Politiek: beïnvloeding gaat verder dan de techniek
Als beleidsmedewerkers is de politieke stroom misschien nog wel het moeilijkste te beïnvloeden. Maar kansloos ben je zeker niet. Hoewel er formeel een scheiding is van politiek en ambtelijke dienst, zie je dat ambtenaren door het ondersteunen van wethouders of directeuren meer invloed hebben dan alleen over het ‘technische’ deel van hun werk.
Nog ‘geniepiger’ is het, wanneer je als ambtelijk apparaat bijvoorbeeld bepaalde vragen of informatie lekt aan oppositiepartijen, zodat de wethouder het moeilijk krijgt en wel met jouw beleidsthema aan de slag moet gaan. Ik zou je dit niet direct willen aanraden, maar het is wel iets waar je in de praktijk mee te maken kunt krijgen.
Tot slot kun je natuurlijk wel kijken naar wat de speerpunten van de betrokken beslissers zijn. Bedenk je vervolgens hoe je die speerpunten kunt koppelen aan jouw oplossingen.
Kijk hierbij bijvoorbeeld ook in de verkiezingsprogramma’s. Een goede politicus zal nooit nalaten om zo vaak mogelijk te droppen wat hij of zij belangrijk vindt en wat in diens periode gerealiseerd moet worden. Probeer ook daarbij aan te sluiten.
Door het stromenmodel van Kingdon niet alleen als theorie te zien, maar ook echt in de praktijk te brengen, kun je als beleidsmedewerker proactief jouw beleid op de agenda zetten.
Lees ook het eboek 17 schrijftips voor leesbaar en overtuigend beleid.
