Wet- en regelgeving vertalen naar beleid
09 februari 2016 
2 min. leestijd

Wet- en regelgeving vertalen naar beleid

Word je als beleidsmaker ook weleens ‘gek’ van alle nieuwe wet- en regelgeving die de Rijksoverheid op je afvuurt? Bij het vertalen van nieuwe wet- en regelgeving naar beleid voor je eigen gemeente of organisatie zijn er een aantal valkuilen om rekening mee te houden. In dit artikel twee tips om te voorkomen dat je in een van deze valkuilen stapt.

Tip 1: lees de memorie van toelichting

Een eerste valkuil is dat je meteen helemaal in een nieuwe wettekst duikt zodra die beschikbaar komt. Als je geen juridische achtergrond hebt, zul je merken dat de wettekst erg moeilijk leesbaar is en je niet de volledige reikwijdte van zo’n wettekst kunt overzien.

Een wettekst staat nooit op zichzelf, en de kans bestaat dat er uitzonderingen zijn die in andere wetten of regelingen beschreven staan. Met het lezen van alleen de nieuwe wet heb je dus nog geen compleet beeld.

Wat je in een vroeg stadium van de wetsontwikkeling wel kunt doen is de memorie van toelichting lezen. Dan raak je vertrouwt met de geest van de wet en kun je jouw beleid daarop afstemmen. Doe dit wel zo dat je je beperkt tot de hoofdlijnen. De kans is dan veel groter dat jouw beleid aansluit op de uiteindelijke praktische uitwerking van de wet.

Tip 2: laat je niet verrassen door de details

Een tweede valkuil is dat je je toch nog laat verassen door details. Dit komt omdat een wet eigenlijk nooit klaar is. In de eerste tekst staan al veel gedetailleerde onderdelen. Maar door een aantal stappen, die daarna nog volgen, kan het zomaar zijn dat er tekst wordt toegevoegd of geschrapt. Hierdoor kan de wet in de praktijk toch anders worden toegepast dan je had gedacht.

Nadat een voorstel van wet openbaar is geworden wordt het besproken met de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Ook geeft de Raad van State advies over de wet. En lobbyclubs zitten vaak ook niet stil om hun invloed uit te oefenen.

Tijdens dit proces kunnen allerlei grote en kleine aanpassingen in de wet gedaan worden. Soms zijn het kleine aanpassingen met grote gevolgen voor jouw beleid. In het algemeen blijft de geest van de wet wel behouden.

Ook als een wet klaar is, is het nog niet gedaan met onverwachte details. Veel wetten kennen namelijk bepalingen waarin wordt gesteld dat een minister bevoegd is om onderdelen verder uit te werken in een algemene maatregel van bestuur (Amvb).

Je zult dus niet alleen de definitieve wet, maar ook de uitwerking van de Amvb’s moeten afwachten. Hierna gaat het er nog om hoe er in de praktijk door de betrokken partijen met de wet en de uitwerking van de Amvb’s wordt omgegaan.

Welke gegevens vragen ze aan jou op? Langs welke meetlat wordt je in de praktijk gelegd? Dit wordt ook in de uitvoering door bijvoorbeeld de ministeries of toezichthouders bepaald.

Ten slotte zul je merken dat wanneer een wet is uitgevoerd in de praktijk, dat er ook rechtszaken gevoerd zullen worden over verschillende interpretaties van de wet. Hierdoor ontstaat jurisprudentie die weer van invloed is op hoe de wet- en regelgeving in de praktijk uitpakt.

Bij het verwerken van wet- en regelgeving in jouw beleid is het belangrijk om alle stappen in het proces van de wetsontwikkeling te blijven volgen. Zodra een nieuw voorstel van wet openbaar is kun je – op basis van de geest van de wet – al de hoofdlijnen van je beleid opstellen. Daarna is het zaak om steeds een vinger aan de pols te houden.

maaike van walstijn
Door

maaike van walstijn

op 10 Feb 2016

Dat zijn inderdaad goede tips om wet- en regelgeving te vertalen naar beleid. Zelf pak ik het graag zo aan: ik begin met lezen van de MvT (uiteraard!), en lees daarna de regelgeving door waarbij ik vooral let op de mogelijkheden van (sub)delegatie en niet te vergeten de mogelijkheden en marges voor beleidsvrijheid. Deze zijn oa af te leiden uit het gebruik van vage begrippen en open termen die de wetgever dus bewust niet nader omschreven heeft. Concrete hulpmiddelen die ik ook vaak inzet zijn: 1) de 'doelboom' om de middelen en doelen die de beleidsactor beoogt, in kaart te brengen 2) beslissingstabel om ingewikkelde verbanden inzichtelijk te maken door voorwaarden, besluiten, acties en alternatieven in een tabel te zetten. Maar al te vaak worden zo de lacunes en tegenstrijdigheden in de regelgeving zichtbaar.

Ritske Dankert
Door

Ritske Dankert

op 10 Feb 2016

Dank Maaike voor je aanvullingen!

Reactie plaatsen

Nieuw: Cheatsheet Huurbeleid 2023

Nooit meer zoeken naar de juiste getallen: download nu gratis de Cheatsheet Huurbeleid 2023. Met alle actuele cijfers handig op een rij.

Cheatsheet Huurbeleid 2023