Beschouw je huurders met een laag inkomen als een probleem van de overheid? Of ga je als corporatie zelf aan de slag? En wat kun je dan doen? Een interview met Bert Moormann, bestuurder bij woningcorporatie Domesta in Zuidoost-Drenthe.
Een derde van de huurders heeft betaalrisico
In 2014 liet Domesta samen met andere Drentse corporaties een woonlastenonderzoek uitvoeren. Daaruit bleek dat ongeveer één op de drie huishoudens een acuut betaalbaarheidsprobleem had. Ze betaalden de huur wel, maar bespaarden op andere zaken zoals zorg, kleding, eten en sociale activiteiten. Sinds dat onderzoek verscheen, is Domesta intensief bezig met de betaalbaarheid van het wonen.
Bert Moormann: ‘We zijn aan de slag gegaan met verschillende maatregelen. Een gematigd huurbeleid, energiebesparende maatregelen, budgetcoaching, het doorverwijzen naar hulpinstanties en het aanbod van een voorzieningenwijzer. Bij de voorzieningenwijzer krijgen bewoners zicht op mogelijke extra inkomstenbronnen, zoals toeslagen en gemeentelijke voorzieningen.’
Geen huurtoeslag
Nu Domesta een aantal jaar bezig is, heeft Bert wel een aantal tips voor andere corporaties. ‘De basis is om je huurbeleid op orde te hebben. Dat is echt een inkoppertje. Daarna kun je aan andere dingen beginnen.’
Voor Domesta heeft de voorzieningenwijzer het grootste verschil gemaakt. Het is een instrument dat de corporatie zelf ingekocht heeft. Ze bieden huurders aan dat er iemand bij hen thuis langskomt om met ze mee te kijken naar mogelijke besparingen, toeslagen of voorzieningen. Bijvoorbeeld op het gebied van zorg, energie, gemeentelijke regelingen of belastingteruggave.
Zo bleek dat een groot deel van de mensen die recht hebben op huurtoeslag dat nooit had aangevraagd. Bert: ‘En dat maakt nogal een verschil. Met huurtoeslag hebben die mensen ineens veel meer bestedingsruimte, en kunnen ze de huur veel makkelijker betalen.’
Twintig procent laagste inkomens
In 2018 is het woonlastenonderzoek uit 2014 herhaald. Daaruit bleek dat de betaalbaarheid substantieel is verbeterd. Het aantal huurders met een betaalrisico daalde van een derde naar een kwart. Bert: ‘Dat komt voor een deel door de inzet van de corporaties in Drenthe en voor een deel door de overheid. De toeslag voor eenoudergezinnen is bijvoorbeeld verbeterd.’
Domesta doet wat redelijkerwijs mogelijk is als corporatie, bijvoorbeeld door woningen goed te isoleren en gratis zonnepanelen aan te bieden. Domesta ziet duurzaamheid als een middel op de betaalbaarheid te verbeteren via de energierekening.
Wat nu overblijft is een inkomensprobleem.
Bert: ‘De groep die wij huisvesten behoort tot de twintig procent laagste inkomens van Nederland. Deze groep heeft de afgelopen jaren helemaal niet geprofiteerd van de economische groei. Die mensen blijven op een laag inkomen zitten en ondervinden structureel een probleem met het betalen van de huur.’
Structureel laag inkomen vraagt om structurele oplossing
Domesta is in gesprek met gemeenten en de landelijke overheid om dit probleem op de agenda te zetten. Bijvoorbeeld door bij prestatieafspraken specifieke afspraken te maken over ondersteuning van deze groep. Bert: ‘De oplossing ligt buiten het bereik van de corporaties. Wij doen nu eigenlijk al alles wat we kunnen.’
RIGO hield vorig jaar een onderzoek naar kwetsbare doelgroepen. Van demente ouderen tot mensen met een verstandelijke beperking. Het zijn doelgroepen die steeds meer bij de corporaties terechtkomen. Bert: ‘Maar het zijn dus ook groepen die structureel lage inkomens blijven houden. De vraag is of je daar dan ook niet iets structureels voor zou moeten doen.’
Overlaten aan de overheid?
Bert vindt niet dat je de oplossing volledig bij de overheid moet laten liggen. ‘Dat is mij te kort door de bocht,’ stelt hij. ‘Je kunt wel degelijk wat doen aan betaalbaarheid gerelateerd aan het wonen. Je huurbeleid, doorverwijzen naar instanties, maar ook bijvoorbeeld verduurzaming en zorgen dat de energielasten omlaag gaan.
Je bent als corporatie op aarde om juist deze doelgroep goed te bedienen.’
Domesta zoekt hierin wel de samenwerking. ‘Neem nou zo’n voorzieningenwijzer. Die hebben wij zelf ingekocht. Vervolgens gaan we in gesprek met gemeenten. Inmiddels betalen twee van de drie gemeenten waarin we werken hieraan mee.’
Eigenbelang
Domesta zet al jaren geen huurders meer uit hun woning. Ze gaan er meteen op af en dan nemen ze een maatschappelijk werker mee, omdat er altijd meerdere problemen zijn bij dit soort huishoudens. ‘En dan proberen we toch om samen met andere instanties de problemen op te lossen,’ vertelt Bert. ‘Dat zorgt er uiteindelijk ook voor dat de huur weer wordt betaald. Dat scheelt ons geld. Je probeert dus niet alleen je huurders te helpen, maar het is ook een vorm van eigenbelang om oog te hebben voor de betaalbaarheid.’
