Het is inmiddels geen nieuws meer dat woningcorporaties weinig vrienden hebben in politiek Den Haag. Voor een groot deel komt dit door de schandalen die de afgelopen 10 jaar hebben plaatsgevonden.
Maar er is meer aan de hand. En dat heeft te maken met het doel dat veel corporaties nastreven.
Doel van corporaties is geen doel op zich, maar een middel
Wonen heeft politiek gezien haar relevantie verloren en vormt geen belangrijk thema meer in de politiek. Politieke partijen (en de kiezer overigens ook) vinden thema’s zoals zorg, veiligheid, onderwijs, immigratie en milieu meestal belangrijker dan volkshuisvesting.
Ondertussen luidt de missie van veel corporaties nog steeds als volgt: “Voldoende betaalbare woningen beschikbaar stellen voor de mensen die niet zelfstandig in hun huisvesting kunnen voorzien.” Deze missie is puur en alleen gericht op het aspect wonen.
Maar zijn corporaties in het verleden niet opgericht om een heel ander (hoger) doel te dienen? Rond 1900 was het verbeteren van de volksgezondheid de belangrijkste bestaansreden voor veel woningcorporaties.
De woning was hierbij slechts een middel.
Kortom: het doel dat veel corporaties vandaag de dag nastreven (mensen in betaalbare woningen huisvesten) is eigenlijk geen doel op zich, het is een middel.
Corporaties zouden andere, hogere doelen moeten nastreven om weer politiek en maatschappelijk relevant te worden. Ik zie een aantal kandidaten voor thema’s waarop corporaties het verschil kunnen maken met hun activiteiten.
Sociaal domein: oren en ogen voor zorg- en welzijn
Allereerst kunnen corporaties zich in samenwerking met andere partijen richten op het sociale domein. Sinds de ingang van de nieuwe Woningwet zijn de corporaties beperkt in wat ze mogen op het gebied van leefbaarheid. Dit is echter wel een goede trigger geweest om te gaan samenwerken met zorg- en welzijn instellingen.
Deze samenwerkingen zorgen ervoor dat corporaties een signalerende functie vervullen en daarmee uiteindelijk veel beter voor hun huurders kunnen zorgen. Zowel voor huurders met schulden, als voor zorg mijdende huurders en huurders die – om allerlei verschillende en meer of minder complexe redenen – overlast veroorzaken.
Corporaties die dit tot hun belangrijkste bestaansreden maken zullen hun dagelijkse processen hier nog veel beter op kunnen inrichten. Maar dan moet je eerst wel die keuze maken.
Gezondheid: dicht de kloof in gezonde levensjaren
Een ander hoger doel waar corporaties zich op kunnen richten, is gezondheid. Het is immers nog steeds zo dat er een groot verschil zichtbaar is in gezonde levensjaren tussen laag- en hoogopgeleiden. Lager opgeleiden behoren met name tot de primaire doelgroep die bij de woningcorporaties wonen.
En dan zijn we dus weer terug bij een van de belangrijkste redenen waarom corporaties ooit zijn opgericht.
Natuurlijk is de gezondheid niet volledig toe te wijten aan de woning en de woonomgeving, maar de kloof tussen laag- en hoogopgeleid en rijk en arm kan misschien wel een stuk kleiner worden wanneer een corporatie zich volledig zou richten op gezond leven in en om haar woningen.
Duurzaamheid voor een beter klimaat
Ook duurzaamheid is een goede kandidaat om als hoger doel een stip op de horizon van corporaties te vormen. Er zijn nog steeds veel corporaties die de verduurzaming van de woningvoorraad in de eerste plaats als een ingewikkeld technisch en financieel probleem zien. Ze zien het als een verplichting, terwijl het ook een lovenswaardig doel kan zijn om na te streven, een doel om echt voor te gaan.
Nieuwe woningnood?
Je zou kunnen stellen dat wonen als vanzelf weer politieke en maatschappelijke relevantie krijgt als de tekorten op de woningmarkt verder toenemen. Dat zou natuurlijk kunnen, vooral in de Randstad zullen in de komende jaren vrijwel zeker (nog meer) problemen ontstaan. En ja, dan zou het kunnen dat de corporatiesector, als vanzelf, weer relevant wordt.
Maar waarom zou je daarop wachten?
Wanneer de corporatiesector vol voor bovenstaande doelen gaat (en er zijn natuurlijk nog meer doelen te bedenken, dit zijn maar enkele voorbeelden), kunnen corporaties weer een bijdrage kan leveren aan wat politieke partijen en kiezers echt belangrijk vinden.
En wie weet hou je daar zelfs wat politieke vrienden aan over.
