Woningcorporaties pakken leefbaarheid weer steviger op. Er is niet alleen meer ruimte om dit te doen, maar ook duidelijke maatschappelijke verwachtingen. Als corporatie kun je er dus niet omheen.
De vraag is: waar moet je de komende jaren op letten? In dit artikel bespreek ik zes trends die bepalend zijn voor leefbaarheid en laat ik zien wat dit betekent voor corporaties.
1. De integrale wijkaanpak
Met het Nationaal Programma Leefbaarheid en Veiligheid staat de integraliteit weer centraal. Waar voorheen vaak de nadruk lag op óf fysiek óf sociaal investeren, zien we nu dat het pas werkt als beide in samenhang worden aangepakt.
Ook de tijdshorizon is veranderd. Het gaat niet meer om projecten van enkele jaren, maar om langdurige aanwezigheid van tien tot twintig jaar. Alleen dan kun je duurzame resultaten in een wijk bereiken.
De eerste effecten zijn zichtbaar in wijken zoals Rotterdam-Zuid waar al langer op deze manier gewerkt wordt. Maar ook in Groningen (Selwerd) en Heerlen-Noord. Om deze resultaten op steeds meer plaatsen en duurzaam te realiseren, moeten we de wijkaanpak lang volhouden én echt integraal werken.
2. Veiligheid en ondermijning
Veiligheid is niet langer alleen een taak van de politie. Ook corporaties hebben hierin een duidelijke rol, omdat drugscriminaliteit, intimidatie en ronselpraktijken vaak plaatsvinden in corporatiewoningen.
Woonfraudebeleid is daarbij cruciaal. Als verhuurder kun je optreden tegen misbruik van woningen en zo bijdragen aan een veilige leefomgeving.
Sinds 2025 zijn er weer meer mogelijkheden voor gegevensdeling. Corporaties mogen onder voorwaarden privacygevoelige informatie delen, mits dit goed wordt vastgelegd en onderbouwd. Dat vraagt wel om duidelijke afspraken met partners en een zorgvuldige administratie.
Ook hier is het dus belangrijk om als corporatie je huiswerk te doen.
3. Woonoverlast en zorgbehoefte
Steeds meer mensen met psychische problemen wonen zelfstandig in corporatiewoningen. Dat kan leiden tot overlast, maar ook tot kwetsbaarheid als de juiste zorg ontbreekt.
Goede samenwerking met zorg, welzijn en gemeente is daarom onmisbaar. Corporaties hebben een signalerende rol, en moeten erop kunnen vertrouwen dat partners de juiste ondersteuning oppakken.
Ook fysiek kun je veel doen. Denk aan aangepaste woningen voor mensen met psychische of lichamelijke beperkingen. En voorkom dat wijken die al onder druk staan, extra worden belast door een te grote instroom van bewoners met een zorgvraag.
4. Sociale cohesie en gemeenschapszin
Een positieve trend is de groeiende aandacht voor gemeenschapsvorming. De focus verschuift van alleen woningen naar het versterken van gemeenschappen.
Corporaties mogen weer investeren in ontmoetingsruimtes en buurtinitiatieven. Toch gaat het niet alleen om wat je als corporatie doet, maar vooral om wat je loslaat. En hoe je ruimte geeft aan bewoners.
Laat bewoners zelf initiatief nemen. Ondersteun hen, spreek hen aan waar nodig, en ontwikkel samen voorzieningen zoals ontmoetingsruimtes. Pas als de buurt er zelf eigenaar van is, krijgt het een duurzaam karakter.
5. Bewonersparticipatie
De tijd van zenden is voorbij: bewoners willen en krijgen meer invloed. Het gaat niet meer alleen om inspraak, maar om samen plannen ontwikkelen.
Dat levert vaak heel andere plannen op dan je als corporatie wellicht had bedacht. Maar juist dat eigenaarschap bij bewoners zorgt ervoor dat plannen werken en breed gedragen worden.
Het vraagt nieuwe vaardigheden van medewerkers. Niet blind uitvoeren wat bewoners willen, maar samen zoeken naar haalbare oplossingen. Het is geen ‘u vraagt, wij draaien’, maar co-creatie waarin bewoners een leidende rol hebben.
6. Investeren in de fysieke woonomgeving
Zonder een goede basis heeft geen enkel wijkplan kans van slagen. Het onderhoud van woningen en de kwaliteit van de openbare ruimte blijven randvoorwaarden voor leefbaarheid.
Denk aan vocht, schimmel, asbest en groenvoorzieningen. Corporaties hebben vaak ook semi-openbaar groen in beheer, dat door bewoners als volwaardige openbare ruimte wordt ervaren.
Als het basisniveau niet op orde is, kun je niet van bewoners vragen dat ze wel vertrouwen hebben in de uitvoering van grootse wijkvisies. Bewoners verwachten dat het groen wordt gesnoeid en de woningen veilig en gezond zijn, voordat ze vertrouwen kunnen hebben in de uitvoering van grotere plannen.
Tot slot: samen werken aan leefbaarheid
Leefbaarheid vraagt om aandacht voor zowel sociale als fysieke aspecten. Het gaat om veiligheid, gemeenschapszin, wonen en zorg, bewonersparticipatie en de kwaliteit van woningen en openbare ruimte.
Corporaties krijgen weer meer ruimte én maatschappelijke steun. Politiek en lokale organisaties zien dat leefbaarheid onder druk staat en zijn bereid bij te dragen.
Daarom is dit hét moment om ook als corporatie in te zetten op leefbaarheid. Leer van andere corporaties, ga in gesprek met bewoners en zoek de samenwerking met partners in de wijk. Alleen zo ontstaat een duurzaam perspectief voor leefbare wijken.
Wil je meer weten over hoe je aan de slag kan met leefbaarheid in de wijk? Volg dan ook het seminar Leefbaarheid, of meld je aan voor de training Wijkplannen Maken.
