In de afgelopen jaren hebben woningcorporaties – gestimuleerd door de politiek – veel woningen verkocht. En daar kwam maar beperkt nieuwbouw voor terug. Tussen 2000 en 2010 is het aandeel sociale huurwoningen (voornamelijk corporatiewoningen) afgenomen van 36% tot 32% van de totale woningvoorraad. Als we zo doorgaan zijn er voor het einde van deze eeuw geen corporaties meer in Nederland.
Hoe groot moet de corporatiesector zijn?
Stopt de krimp van de corporatiesector nog? En zo ja, wanneer? Om daar een zinnig antwoord op te geven moeten we ons afvragen: wat is eigenlijk de optimale omvang van de corporatiesector? De vraag is dan ook: hoe groot moet de sector zijn om effectief te zijn? Dat is sterk afhankelijk van wat de maatschappij van corporaties vraagt. Willen we alleen corporaties die huisvesting verzorgen voor de allerarmsten? Dan is de sector nu nog veel te groot. Willen we dat corporaties ook specifieke doelgroepen zoals ouderen, studenten en zorgbehoevenden bedienen? Dan zijn al meer woningen nodig. Willen we daarnaast gemengde wijken, waarin verschillende inkomensgroepen binnen een complex naast elkaar kunnen wonen? Willen we dat middeninkomens ook in aantrekkelijke dorpen in de Randstad kunnen blijven wonen? Willen we dat corporaties ook verantwoordelijk nemen voor de woonomgeving? Als we dat allemaal willen is kan alleen een omvangrijke corporatiesector daarin voorzien.
Duurzaam verdienmodel
Het verdienmodel van de corporaties lijkt een belangrijke motor achter de krimp van de sector. Corporaties moeten per saldo woningen afstoten (lees: verkopen) om voldoende geld binnen te halen om aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Om de omvang van de corporatiesector stabiel op een bepaald niveau te houden zal er een duurzaam verdienmodel moeten komen: een verdienmodel waarbij inkomsten en uitgaven duurzaam in balans blijven bij een zich vernieuwende, maar in omvang gelijkblijvende woningvoorraad.
Een nieuwe discussie
De politiek lijkt vooralsnog niet van plan om na te denken over een stabiele toekomst voor de corporaties. Naar aanleiding van recente en minder recente schandalen is de aandacht nu voornamelijk bij het voorkomen van incidenten in de toekomst, en het toezicht wat daarvoor nodig is. Op zichzelf is dat terecht. Voor een stabiele en blijvende rol van corporaties is dat echter niet genoeg. Ook een duurzaam verdienmodel is dan een vereiste. Binnen de corporatiesector zijn in de afgelopen jaren wel discussies gevoerd over het verdienmodel, maar het lijkt alsof deze discussie inmiddels alweer is verzand. Blijkbaar heeft men zich (voorlopig?) neergelegd bij een verdere krimp van de sector. Tijd om eerst maar eens na te denken over de ideale omvang van de corporatiesector?
