Minder samenleven, minder zelfredzaamheid: hoe gaat Stadgenoot daarmee om? (interview)

Als je als corporatie werk wilt maken van participatie en leefbaarheid, dan begint dat bij het kennen van je huurders en een analyse van de omgeving waarin zij leven. Weten we met welke vraagstukken bewoners zitten? En wat is de invloed van de veranderende samenleving? Een interview met Marien de Langen (directeur-bestuurder) en Evert van den Berg (senior gebiedsontwikkelaar) van Stadgenoot.

Je strategie voor leefbaarheid bepalen met deze 4 stappen (PDF).

Kennismakingsgesprekken met bewoners

Evert vertelt dat Stadgenoot dichter naar de huurder is toe gegroeid. “We houden tegenwoordig bijvoorbeeld kennismakingsgesprekken met nieuwe huurders. Zo leren we kwetsbare huurders in een vroegtijdig stadium kennen en weten we beter wie onze nieuwe huurders nu eigenlijk zijn.”

Stadgenoot heeft in totaal veertien sociaal wijkbeheerders in dienst die deze gesprekken voeren. “We willen dit uiteindelijk met elke nieuwe bewoner doen, maar met alle kwetsbare bewoners hebben we sowieso een gesprek,” vertelt Evert. “Het helpt ons om eventuele overlastsituaties vóór te zijn. We halen er signalen mee op, zodat we beter voorbereid zijn op wat er kan gaan spelen. En we leggen meteen een verbinding met de zorgpartijen.”

Je strategie voor leefbaarheid bepalen met deze 4 stappen (PDF).

Leefwereld versus systeemwereld

Voor Stadgenoot leveren de gesprekken met nieuwe huurders meerdere voordelen op. Niet alleen weten zij beter wie deze mensen zijn, andersom is het voor huurders na zo’n gesprek ook makkelijker om de weg naar de corporatie te vinden. “Ze kennen hun wijkbeheerder vanaf het begin. Zo kloppen ze eerder aan met vragen,” vertelt Evert.

Marien vult aan: “Het is een kwestie van de leefwereld centraal stellen in plaats van de systeemwereld. Hoe dichter wij bij de leefwereld van huurders komen, hoe meer wij  – in theatrale termen gesproken – zien dat de samenleving uit elkaar aan het vallen is. Er zijn steeds minder verbanden.  Steeds meer mensen zitten eenzaam thuis met een ziekte of andere sores.”

Je strategie voor leefbaarheid bepalen met deze 4 stappen (PDF).

Individuele vraagstukken

Bij Stadgenoot vragen ze zich af of het begrip leefbaarheid nog wel het goede woord is. “Leefbaarheid stelt eigenlijk de buurt centraal. Maar hoe langer ik erover nadenk, hoe meer ik tot de conclusie kom dat mensen vaker een individueel vraagstuk hebben, waarbij er in toenemende mate sprake is van afwezigheid van samen leven,” stelt Marien.

Dat heeft consequenties voor de aanpak van corporaties, vervolgt Marien. “Dan is de strategische vraag: wat dat betekent voor onze rol? Hoe kun je meer verband in een buurt krijgen, zonder dat je romantisch gaat zitten verlangen naar de buurten van vroeger?” Evert haakt daarop in: “Zelfredzaamheid is daarbij ook een interessante discussie. Daar hebben we de afgelopen jaren wel op ingezet, maar je merkt in de praktijk dat mensen helemaal niet zelfredzaam zijn.”

Je strategie voor leefbaarheid bepalen met deze 4 stappen (PDF).

Concentratie van problemen

Door dichterbij huurders te gaan staan is Stadgenoot steeds meer op dit vraagstuk gestuit. Het samenleven wordt minder én mensen zijn minder zelfredzaam. Marien legt de vraag die daarop volgt op tafel: “Hoe ga je daar nou aan werken? Zonder dat je in de klassieke reflex schiet om het vraagstuk over te nemen. Dat is niet de bedoeling, die les hebben we wel geleerd. Maar wat dan wel?”

Stadgenoot maakt onderscheid tussen buurten waar grote problemen zijn en ‘gewone’ buurten. Marien vertelt: “Veel huurders kampen met individuele problemen. We hebben uit de praktijk geleerd dat als de concentratie van huurders met problemen toeneemt, het vraagstuk wordt vergroot. Vandaar dat dit onderscheid van groot belang is.”

“Vervolgens kijken we wat onze rol daarin zou kunnen zijn en wat de rol van anderen moet zijn,” vervolgt Martien. “Dat zal van buurt tot buurt verschillen. In sommige delen van Nederland speelt het gebrek aan werkgelegenheid bijvoorbeeld een rol. Maar in Amsterdam is er werkgelegenheid genoeg en toch zijn er groepen jongens in zo’n wijk die niet aan het werk zijn. Onze oplossing is dan anders dan die in Den Bosch of in Enschede.”

Je strategie voor leefbaarheid bepalen met deze 4 stappen (PDF).

Preciezer kijken

Dat preciezer kijken is de fase waar Stadgenoot nu in zit. Martien: “Snappen we eigenlijk wat we zien? En wat ligt nou op onze weg om op te pakken? Dan kom je op klassieke volkshuisvestelijke thema’s als woningtoewijzing. En dan moeten we het ook hebben over passend toewijzen. Dat doen we verplicht, terwijl het vraagstuk zo alleen maar groter wordt. En dan roepen wij: je zal toch maar de buren zijn van die mensen die er allemaal bij komen. Dat is ook een volkomen onderschat vraagstuk.”

Stadgenoot ziet voor zichzelf de rol van signaleren en verbinden. “Signaleren omdat wij meer zien dan wie ook in een wijk en verbinden is dat we de relatie maken tussen mensen die wij zien en instanties die daar wat mee kunnen,” verduidelijkt Martien. “Of dat nou welzijnswerk is of schuldhulpverlening of iets anders.”

“Die wereld is overigens ook gefragmenteerd,” analyseert Martien. “En hoe groter de stad, hoe groter de fragmentatie. Neem dementie. Dementie komt nooit alleen. Je bent niet alleen dement, maar je hebt dan bijvoorbeeld ook schulden of andere problematiek. Maar de wereld zoekt oplossingen langs het specialisme en niet langs de samenhang. Dat is een van de vraagstukken waar echt antwoord op moet komen.”

Je strategie voor leefbaarheid bepalen met deze 4 stappen (PDF).