Begroten: realistisch of ambitieus?

Neem je in je meerjarenbegroting je haalbare doelen op, of je ambitie? De afgelopen jaren was er veel te doen over de realisatiegraad van corporaties. Met name de toezichthouders – de Autoriteit woningcorporaties (Aw) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) – hameren erop dat die omhoog moet.

In die realisatiegraad wordt gemeten in hoeverre je daadwerkelijk hebt gerealiseerd wat je voor dat jaar begroot had. Als je veel ambities in je begroting opneemt en je haalt die vervolgens niet, dan resulteert dat in een lage realisatiegraad en kun je vragen van de toezichthouders verwachten. 

Van de andere kant wil je wel graag in beeld brengen wat je ambities zijn en waar je tegen grenzen aan loopt; zowel financieel als bijvoorbeeld qua benodigde grondposities. Door deze ambities in je begroting op te nemen, zet je dit op de agenda bij je gesprekspartners.

Kies voor haalbare doelen

Waar kies je dan uiteindelijk voor? Mijn suggestie is om in je begroting vooral je haalbare doelen op te nemen. Daarnaast kun je – naast je reguliere begroting – een scenario schetsen waarin je je ambities opneemt.  

Wellicht zijn er in jouw werkgebied volkshuisvestelijke opgaven waar je wel invulling aan zou willen geven, maar die je niet direct haalbaar acht. Als je deze ambities in een scenario opneemt, dan geeft dat jou als corporatie inzicht in waar je tegen grenzen aan loopt: financieel, qua grondpositie of misschien qua slagkracht in je organisatie. 

Waarom het advies om in je te publiceren begroting alleen haalbare doelen op te nemen? Niet alleen omdat de toezichthouders dat zo graag willen.

Natuurlijk is het fijn om een goede beoordeling te krijgen, maar voor je eigen bedrijfsvoering is het ook heel belangrijk dat je op een realistische manier begroot. Zodat je bijvoorbeeld niet projectleiders gaat inhuren voor ambities die je helemaal niet gaat waarmaken.

Stel een begroting op waarop je afgerekend kunt worden

Dit is zowel van belang qua verantwoording richting externe partijen – zoals lokale samenwerkingspartners en de toezichthouders – als intern. Zodat je een realistische uitwerking van je begroting kunt maken in de werkplannen en dat je mensen daar ook op kunt afrekenen.

Het zorgt er bovendien voor dat je geen dingen in gang gaat zetten, die uiteindelijk niet gerealiseerd worden.

Je moet dus eigenlijk twee scenario’s maken. Enerzijds je realistische scenario, dat je in je te publiceren begroting opneemt. En daarnaast een ambitie-scenario, waarin je kunt zien tegen welke grenzen je aan loopt als je je ambities zou willen vervullen. Op basis van het tweede scenario kun je dan het gesprek aan gaan: bijvoorbeeld met de gemeente over grondposities of met de landelijke politiek (via Aedes) over de financiële middelen die je nodig hebt. En je gebruikt dit scenario natuurlijk ook om te bepalen wat je eigen acties zouden moeten zijn om die ambities haalbaar te maken.

Een valkuil bij het opstellen van een haalbare begroting is dat je teveel achterover gaat leunen. ‘Haalbaar’ is natuurlijk meer dan alleen maar het minimaal noodzakelijke doen.

Mijn suggestie is om in je haalbare begroting (en in de toelichting) wel degelijk plannen op te nemen die ervoor zorgen dat je ambities in een volgende begroting wél haalbaar worden. Dat klinkt misschien wat tegenstrijdig, maar lees nog even verder.

Neem haalbare stappen op om je ambities dichterbij te brengen

Stel dat jouw probleem is dat je geen grondposities hebt, dan is het waarschijnlijk niet haalbaar om op korte termijn nieuwbouw in je begroting op te nemen.

Maar je kunt wel iemand vrij maken om uren te steken in het zoeken naar grondposities. Ook dat kan dus onderdeel zijn van je haalbare begroting. Op die manier werk je toch aan je ambities en laat je dat ook zien in je begroting, zonder dat je een onhaalbare begroting voorlegt.

Zo breng je je haalbare begroting als het goed is elk jaar een stapje dichter bij je ambitie-scenario.

Dus: maak een te publiceren begroting die haalbaar is. En maak daarnaast een ambitie-scenario. Vervolgens neem je in je haalbare begroting (en de toelichting daarop) plannen op om het gat tussen je haalbare begroting en je ambitie-scenario in de volgende jaren te verkleinen.

Op die manier voldoe je makkelijker aan de gewenste realisatiegraad, maar kun je toch zelf sturen op je ambitie en daarover het gesprek aangaan met gemeenten en andere partijen. Ook heb je zo – vanuit je ambitie scenario – direct de plannen op de plank liggen die je kunt inzetten als de omstandigheden daarvoor gunstiger worden.